تا به حال به این فکر کرده اید که درآمد شبکه های اجتماعی مانند واتساپ ، اینستاگرام و تلگرام از کجاست؟ ما هر روزه داریم به رایگان از چندین شبکه اجتماعی استفاده میکنیم و هیچ هزینه ای پرداخت نمیکنیم، پس چگونه شبکه های اجتماعی هزینه مربوط به استفاده میلیون ها کاربر خود را تامین میکنند؟

چرا پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی هر روز درآمدشان بیشتر میشود؟ مارک زاکربرگ چگونه به یکی از ثروتمندترین افراد جهان تبدیل شده است؟ اینستاگرام حقوق کارمندانش را چطور میدهد؟

برای بسیاری از کاربران جای سوال است که این سایت ها و نرم افزارهای رایگان چگونه میتوانند هزینه چند میلیارد دلاری ساخت و تامین زیرساختی برای استفاده میلیون ها یا شاید چند میلیاردها کاربر خود را پرداخت کنند؟

درآمد شبکه های اجتماعی از کجاست؟

کسب درآمد برای شبکه های اجتماعی و پیامرسان ها آنقدری پیچیده و عجیب نیست، راه های بسیار زیادی برای درآمدزایی از طریق شبکه های اجتماعی وجود دارد که شاید ساده ترین آنها تبلیغات باشد. اما به جز تبلیغات، شبکه های اجتماعی از راه های مختلف دیگری نیز کسب درآمد دارند.

تبلیغات

همانطور که گفتیم، تبلیغات اولین راه است. به طور کلی اگر شما برای شبکه های اجتماعی مبلغی پرداخت نمیکنید، پس خودتان مبلغ و هزینه هستید! بله درست خواندید؛ شما مصرف کننده نهایی هستید و تبلیغ کنندگان، منبع پول برای شبکه های اجتماعی! شما با استفاده از این پلتفرم ها، زمان و توجه خود را به آنها میفروشید و تبلیغ کنندگان از آن به نفع خود استفاده میکنند.

هر شبکه اجتماعی با تعداد مخاطبین بیشتر، درآمد بیشتری از تبلیغات دارد، درست مثل نرخ تبلیغات در یک شبکه تلویزیونی پربازدید و یک شبکه تلویزیونی معمولی!

توسعه دهندگان زمان و هزینه زیادی برای ساخت یک فضای کاربرمحور صرف کرده اند و شما به رایگان از آن استفاده میکنید. به این ترتیب آنها میتوانند از حضور شما استفاده و به شما تبلیغات نشان دهند، البته نشان دادن تبلیغات باید به حدی باشد که تجربه کاربری شما را تحت تاثیر قرار ندهد.

تبلیغات اینترنتی بازار جذابی است و تبلیغ دهندگان بخاطر جلب توجه کاربران حاضرند تا بیشترین مبلغ را پرداخت کنند؛ هرچه مبلغ بیشتری پرداخت کنند، افراد بیشتری تبلیغ آنها را خواهند دید.

شبکه های اجتماعی روش های خاصی برای نشان دادن تبلیغات دارند، به طور مثال کاربران مرد و زن خود را تفکیک میکنند و تبلیغاتی را که مخاطبانش مردان هستند، به آنها و تبلیغاتی را که مخاطبانش بانوان هستند، به خانم ها نشان میدهند.

حتی منطقه جغرافیایی و علایق شما هم در نشان دادن تبلیغات دخیل است، به عنوان مثال یک پلتفرم مانند یوتیوب تبلیغ یک شرکت هلندی را تنها به کاربران هلندی خود نشان میدهد، یا آنکه با توجه به کانال های دنبال شده توسط شما و جستجوهایتان در یوتیوب، میفهمد که شما به چه مطالبی علاقه دارید و تبلیغاتی در خصوص همان موضوعات به شما نشان میدهد.

شبکه های اجتماعی بزرگ از طریق تبلیغ یا پروموت کردن (تبلیغ یک اکانت از همان شبکه اجتماعی) درآمدزایی دارند. عمده درآمد فیسبوک، توییتر، اینستاگرام، تیک تاک و یوتیوب از این طریق است.

فروش محصول خلاقانه

شبکه های اجتماعی راه های خلاقانه دیگری مییابند تا کسب درآمد کنند. یکی از همین راه های خلاقانه، فروش محصول است. به طور مثال شاهد فروش استیکر یا گیفت کارت توسط پیام رسان های مختلف هستیم. همچنین برخی شبکه های اجتماعی برای شخصی سازی محیط کاربری کاربران مانند والپیپیر و فیلتر تصویر نیز پول اندکی دریافت میکنند که با توجه به تعداد زیاد کاربران آنها، این مبلغ اندک، درآمد فراوانی برای آن پیامرسان یا شبکه اجتماعی خواهد داشت.

پرداخت حق اشتراک

آیا برای استفاده توییتر، اینستاگرام یا واتساپ پول پرداخت میکنید؟ احتمالا (یا قطعا) نه. حتی اگر استفاده از آنها رایگان هم نبود باز هم بیشتر افراد بابت آن پولی پرداخت نمیکردند.

یکی از راه های درآمدزایی برای شبکه های اجتماعی فروش حق اشتراک است. به این صورت که کاربران حرفه ای آن شبکه اجتماعی برای دسترسی به امکانات بیشتر حاضر به پرداخت حق اشتراک ماهانه میشوند.

برخی از شبکه های اجتماعی مانند لینکدین، اشتراک پولی دارند و در قبال دریافت مبلغی، امکانات بیشتری در اختیار کاربران قرار میدهند. در لینکدین افرادی که به دنبال کار هستند برای یافتن شرایط کاری مناسبتر باید اشتراک تهیه کنند. یوتیوب نیز حساب اشتراکی برای کاربران خود در نظر گرفته و با خرید آن امکانات بیشتری به صاحبان کانال و حتی کاربران عادی داده میشود.

سرمایه گذاری

اکثریت شبکه های اجتماعی سرمایه گذاری های خطرپذیر را در دستور کار خود دارند. سرمایه گذاران معمولا ریسک سرمایه گذاری در شرکت هایی را که در آنها پتانسیل میبینند، میپذیرند؛ پس با سرمایه گذاری روی آنها امیدوارند تا در گذر زمان سرمایه شان برگردد.

فیسبوک یکی از نمونه های بارز این سیستم است. آنها با سرمایه گذاری خطرپذیر به وجود آمدند. همین قضیه برای توییتر هم صدق میکند. هر دو چندین میلیون دلار از سرمایه گذاری خطرپذیر درآمد داشته اند. هدف این نوع سرمایه گذاری ها کسب درآمد از آنها یا فروش آنها به شرکت های بزرگتر است.

درآمد شبکه های اجتماعی واتساپ ، تلگرام و اینستاگرام

اما شبکه های اجتماعی با توجه به نوع مخاطبان و سیستم کاری خود، راه های متفاوت دیگری هم برای کسب درآمد دارند. برخی از این راه های درآمدی منحصربه فرد و برخی دیگر در میان پیام رسان ها و شبکه های اجتماعی متداول است. در ادامه نگاهی دقیقتر به منبع درآمد شبکه های اجتماعی خواهیم داشت.

درآمد فیسبوک

فیسبوک بزرگترین شبکه اجتماعی در دنیا و مالک واتساپ و اینستاگرام است. عمده درآمد این شرکت مانند توییتر از راه تبلیغات تامین میشود. چندی پیش مقاله ای منتشر شد و در آن درآمد فیسبوک در هر ثانیه از طرق تبلیغات مبلغ 230 دلار اعلام شد، به این ترتیب فیسبوک روزانه چندین میلیارد دلار تنها از طریق تبلیغات درآمد کسب میکند.

فروش دیتا

پیامرسان ها و شبکه های اجتماعی همواره ادعا میکنند که اطلاعات خصوصی کاربران را به دیگر شرکت ها نمیفروشند، اما بارها و بارها خبر قراردادهای سنگین شبکه های اجتماعی بزرگ و کوچک برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات کاربران با شرکت های مختلف منتشر شده است. در این خصوص میتوان به رسوایی فروش اطلاعات فیسبوک به شرکت کمبریج آنالیتیکا در جریان انتخابات 2016 آمریکا و دادگاهی شدن زاکربرگ اشاره کرد.

البته صرفا اطلاعات به اشتراک گذاشته کاملا محرمانه نیستند، مثلا فیسبوک طی قراردادی توانست نسبت استفاده کاربران خود از سیستم عاملهای مختلف، نوع فعالیت آنها و علایق آنها را به شرکت های مختلف بفروشد تا این شرکت ها با توجه به این اطلاعات، خدمات بهتری به مشتریان خود بدهند.

در یکی از قراردادهای قدیمی فیسبوک با یک رستوران در منطقه ای از آمریکا، فیسبوک به رستوران اعلام کرد که مردم آن منطقه بیشتر از چه نوع موسیقی لذت میبرند. به این ترتیب موسیقی مورد علاقه مردم آن منطقه را در رستوران پخش میکرد و این کار حس بهتری به مردم هنگام صرف وعده غذایی میداد و تعداد مشتریان آن رستوران طی مدت کوتاهی رشد چشمگیری پیدا کرد.

خرید شرکت های دیگر

همانطور که گفتیم، فیسبوک مالک اینستاگرام و واتساپ است و شیوه سرمایه گذاری خطرپذیر یکی از روشهای درآمدی این شرکت است. فیسبوک با خرید این شرکت ها، درآمد آنها را تصاحب میکند، همچنین فیسبوک به رشد این شرکت ها کمک کرده و موجب افزایش درآمد آنها میشود، به این ترتیب درآمد اینستاگرام و واتساپ همگی به جیب فیسبوک میرود.

درآمد پیامرسان واتساپ

واتساپ سال ۲۰۰۹ تاسیس شد و سال ۲۰۱۴ فیسبوک آن را به تملک خود درآورد. در گذشته مدل درآمدی آن اشتراکی بود و دانلودش ۱ دلار هزینه داشت و کاربر برای هرسال استفاده باید ۱ دلار دیگر پرداخت میکرد.

ژانویه سال ۲۰۱۶ فیسبوک در مقاله ای اعلام کرد که چون درآمد واتساپ «بسیار محدود» است؛ ممکن است در دراز مدت درآمد قابل توجهی از آن کسب نشود و قرار است که پلن درآمدی آن تغییر کند. اندکی بعد، واتساپ در یک پست وبلاگ اعلام کرد که دوره اشتراکی این شبکه اجتماعی به پایان رسیده و استفاده از این برنامه پیامرسان رایگان خواهد بود.

واتساپ بیزینس

هنوز برنامه هیچ تبلیغاتی ندارد؛ اما این شرکت آن زمان در پست وبلاگ خود نوشت: «از شروع این سال (۲۰۱۶) ما ابزارهایی را آزمایش خواهیم کرد تا از واتساپ برای برقراری ارتباط با کسب وکارها و سازمان هایی که میخواهید استفاده کنید». هدف این است که افراد مستقیما از طریق برنامه با بانک ها، آژانس های هواپیمایی و غیره ارتباط برقرار کنند و کسبوکارها برای این کار باید هزینه پرداخت کنند.

از همان زمان واتساپ بیزینس عرضه شد، در این نسخه از واتساپ افراد میتوانند به شرکت های معتبر لینک شده و از آنها استفاده کنند. همچنین شرکت ها میتوانند از واتساپ برای ارسال پیام و نوتیفیکیشن به کارمندان خود بهره ببرند. استفاده از واتساپ بیزینس برای کاربران رایگان است ولی کسب وکارها برای استفاده از بخش های مختلف واتساپ بیزینس باید هزینه پرداخت کنند.

فروش استیکر

حتما با استیکرهای پولی واتساپ آشنا هستید، این استیکرها طرح های جذابی دارند و با پرداخت هزینه اندک قابل خریداری هستند. هرچند قیمت خرید استیکرها کم است اما با توجه به کاربران میلیاردی واتساپ اگر از هر 100 نفر کاربر واتساپ، دو نفر در سال یک پک استیکر چند دلاری بخرند، درآمد چند ده میلیونی دلاری برای واتساپ به وجود خواهد آمد.

انتقال پول

واتساپ سیستم انتقال پول خود را برای کاربران هندی آغاز کرده است. به این ترتیب کاربران هندی با استفاده از درگاه درون برنامه‎ ای واتساپ میتوانند پول جابه جا کنند، حال با توجه به چند میلیون کاربر هندی حاضر در واتساپ، انتقال وجه از این پیامرسان و حق کارمزد اندک، درآمد بسیاری را برای واتساپ به همراه خواهد داشت.

اگرچه صورت های مالی واتساپ مشخص نیست (فیسبوک درآمدهای خود را به طور شرکتی اعلام نمیکند)؛ فوربس درآمد آن را ۴ میلیارد دلار و و درآمد به ازای هر کاربر در سال ۲۰۲۰ را ۴ دلار تخمین زده است. در تاریخ فوریه ۲۰۲۰، فیسبوک بیش از ۲ میلیارد کاربر داشته است.

درآمد اینستاگرام

سال ۲۰۱۲ فیسبوک شبکه اجتماعی اینستاگرام را با قیمت ۱ میلیارد دلار خرید و در سال ۲۰۱۸ ارزش آن به ۱۰۰ میلیارد دلار رسید. سال ۲۰۱۹ بیش از ۹۸ درصد درآمد فیسبوک از تبلیغات تامین شد و مقدار قابل توجهی از آن، توسط اینستاگرام به دست آمد.

همانطور که قبلا گفتیم، فیسبوک درآمد خود را به تفکیک شرکت اعلام نمیکند: اما تحقیقات تحلیلگران نشان میدهد که رشد درآمد اینستاگرام از تبلیغات، بیشتر از شرکت مادر است و یکی از نمونه های بارز درآمد شبکه های اجتماعی محسوب میشود.

وقتی فیسبوک اینستاگرام را خرید، این شبکه اجتماعی فقط محدود به اشتراک تصویر بود و در عرض یک سال قابلیت های ویدئویی نیز به آن اضافه شد. اینستاگرام هم مانند بسیاری از نام های بزرگ دنیای شبکه های اجتماعی، به عنوان ایده ای سرگرم کننده و بدون مسیر مشخصی برای درآمدزایی شروع به کار کرد؛ اما حالا هم شرکت مادر یعنی فیسبوک و هم اینستاگرام از تبلیغات کسب درآمد میکنند.

درآمد تلگرام

تلگرام که سال ۲۰۱۳ راه اندازی شده، برنامه پیامرسانی است که روی حریم خصوصی و رمزگذاری تمرکز کرده است. طبق خبرها و تحلیل ها این اپلیکیشن هنوز درآمدی ندارد؛ در حالی که در سال ۲۰۱۸ مبلغ ۱.۷ میلیارد دلار ارزش اولیه سکه (Initial Coin Offering) پیشنهاد شده بود. تلگرام میخواهد در حالی که رشد آن را حفظ میکند، این برنامه را ۱۰۰ درصد رایگان نگه دارد.

درآمد تلگرام صفر است، درواقع تلگرام هیچ درآمدی کسب نمیکند؛ یا حداقل پلن درآمدی ندارد. البته دوروف سعی در عرضه ارز دیجیتالی به نام تون (TON) را داشت که در حال حاضر آن پروژه نیز متوقف شده است. دوروف در پست وبلاگی به این نکته اشاره کرده که «به پیام رسانی سریع و ایمن که ۱۰۰ درصد هم رایگان باشد، اعتقاد دارد».

بخشی از پست وبلاگی که در تلگرام منتشر شده به این شرح است:

"ما به پیام رسانی سریع که ۱۰۰ درصد رایگان است، اعتقاد داریم.

پاول دوروف که راهنمای ماست، هزینه های تلگرام را با کمک های مالی زیاد تامین کرد؛ بنابراین فعلا به اندازه کافی پول داریم. اگر کار تلگرام به آخر برسد، ما گزینه های مالی غیراساسی برای حمایت از زیرساخت ها و پرداخت حقوق توسعه دهندگان را معرفی خواهیم کرد. اما کسب سود هرگز هدف نهایی تلگرام نخواهد بود."

براساس گفته های دوروف، تلگرام همواره رایگان خواهد بود و هرگز به دنبال درآمدزایی نیست، همچنین هرگز به هیچ شرکتی فروخته نمیشود، دوروف پیشتر اشاره کرده بود که شرکت های سیلیکونولی پیشنهادات چند میلیارد دلاری برای خرید تلگرام ارایه داده اند اما دوروف آنها را رد کرده است.

بر این اساس در حال حاضر درآمد تلگرام از طریق سرمایه گذاری مدیران و کمک های مالی مردمی (دونیت) است. مردم و کاربران تلگرام میتوانند برای کمک به این پیامرسان مبالغ دلخواهی را به دفتر این شرکت کمک کنند و تلگرام نیز بر اساس همین کمک ها هزینه های خود را تامین میکند.

این شیوه درآمدزایی تلگرام ، شایعه همکاری این پیامرسان با سازمان های امنیتی در جهان یا روسیه را افزایش داده اما تاکنون هیچکدام از این ادعاها اثبات نشده و دوروف همواره این ادعاها را رد کرده است.