لینوکس از شناخته شده ترین سیستم عامل های حوزه کلاینت و دسکتاپ است که برخی از سیستم عامل های محبوب نظیر اندروید بر مبنای آن طراحی شده اند. جالب آنکه لینوکس و مک خود بر مبنای سیستم عامل یونیکس طراحی شده اند. متن باز بودن لینوکس باعث شده تا توزیع های مختلفی بر مبنای آن طراحی شوند که کالیلینوکس، اوبونتو، دبیان و ردهت از نامهای شناخته شده در این زمینه هستند. انعطاف پذیری، امنیت، کاربری ساده و استفاده بهینه از منابع سخت افزاری باعث شده تا نسخه های کلاینتی و سروری این سیستم عامل با استقبال خوبی از سوی کاربران و شرکتهای مختلف روبرو شود. با اینحال برای آنکه بتوانید از لینوکس به بهترین شکل استفاده کنید باید به فکر یادگیری اصولی آن باشید. بر همین اساس مدارک و دوره های آموزشی مختلفی برای این سیستم عامل در نظر گرفته شده اند که به چند گروه مختلف تقسیم میشوند و هر یک موضوعات مختلفی را پوشش میدهند. در این مطلب به طور اجمالی با برخی از مدارک محبوب دنیای لینوکس آشنا میشویم.

لینوکس چیست؟

قبل از آنکه به معرفی مدارک لینوکس بپردازیم، اجازه دهید توضیح کوتاهی در ارتباط با مفهوم توزیع لینوکسی ارائه کنیم. یک توزیع لینوکس به سیستم عاملی گفته میشود که متشکل از مجموعه ای از برنامه ها و سرویس های کاربردی است. این توزیع ها گاهی اوقات شامل برنامه ها و قابلیت های منحصر به فردی هستند که تنها همراه با آن توزیع ارائه میشود. علاوه بر این، برخی توزیع ها از سامانه توزیع بسته مخصوص به خود استفاده میکنند. وجه اشتراک تمامی توزیع های این است که همگی بر مبنای هسته اصلی لینوکس طراحی شدهاند. بنابراین تمامی توزیع ها در هسته ها مشترک هستند، اما به لحاظ رابط کاربری، ابزارها، کتابخانه ها، مستندات، مدیریت پنجره ها، محیط دسکتاپ و سایر قابلیت های اضافی تفاوت هایی با یکدیگر دارند. لینوکس یک سیستم عامل متن باز است، به این معنا که میتوانید کد منبع توزیعی را تهیه کرده، تغییراتی در آن اعمال کنید و توزیعی متناسب با نیازهای کاری خود آماده کنید. علاوه بر این امکان باز توزیع این کد فراهم است، البته به شرطی که سورسکد اصلی خود را در اختیار سایر کاربران قرار دهید. نرم افزارهای متن باز که لینوکس پرچمدار آنها به شمار میرود، ویژگی های شاخصی دارند. ثبات نرم افزاری یکی از مهمترین ویژگی ها است. نرم افزارهای متن باز مبتنی بر استانداردهای باز هستند که باعث میشود نرم افزارها باگ های کمتری داشته باشند، زیرا تیمی از توسعه دهندگان روی نرم افزار کار میکنند که ممکن است هر یک تخصص خاصی داشته باشند. مزیت نرم افزارهای باز، عدم پدید آمدن مشکل بن بست است. نرم افزارهای متن باز اجازه نمیدهند هیچ قفل و بن بستی توسط ارائه دهنده ایجاد شود. لینوکس به دلیل امنیت و حریم خصوصی قدرتمندی که ارائه میکند با استقبال خوبی از سوی کاربران و شرکت ها روبرو شده است. با توجه به اینکه امنیت در هسته اصلی سیستم عامل لینوکس به بهترین شکل طراحی شده، محافظت از داده ها و اطلاعات شخصی به بهترین شکل انجام میشود، زیرا مجوزها مانع از آن میشوند تا کاربران غیرمجاز به راحتی بتوانند به داده هایی دسترسی پیدا کنند که مجوز دسترسی به آنها را ندارند. به همین دلیل است که گوگل اندروید را بر مبنای لینوکس طراحی کرده است. هر توزیع لینوکس به شکل پیش فرض دارای یک دیوارآتش است و هزاران برنامه کاربردی و مکانیزم های محافظتی برای تامین امنیت سیستم ها در نظر گرفته شده است. نرم افزارهای کارآمد و قدرتمندی برای لینوکس ارائه شده اند که از آن جمله میتوان به LibreOffice، موزیلا فایرفاکس GIMP، VLC Media Player، Thunderbird، Evolution و نمونه های مشابه اشاره کرد. علاوه بر این نباید از این نکته غافل شویم که قابلیت ها و انعطاف پذیری زیادی که لینوکس ارائه میکند در نهایت مایکروسافت - که قبلا از دشمنان سرسخت نرم افزارهای متن باز بود- را متقاعد کرد تا به شکل رسمی از لینوکس و دنیای متن باز پشتیبانی کند. علاوه بر این، امروزه بخش عمدهای از سرورهای بزرگ جهان میزبان نسخه سرور این توزیع هستند، به طوری که سهم بازار سرورهای لینوکسی خیلی بیشتر از سرورهای ویندوزی است. با این توصیف مشاهده میکنید افرادی که روی یادگیری دقیق این سیستم عامل سرمایه گذاری کنند، وقت خود را بیهوده تلف نخواهند کرد. با این مقدمه به سراغ معرفی دوره ها و گواهینامه های لینوکس میرویم.

گواهینامه بنیاد حرفهای لینوکس چیست؟

گواهینامه بنیاد حرفهای لینوکس (LPIC) سرنام Linux Professional Institute Certification) یک گواهینامه معتبر در ارتباط با لینوکس است که توسط نمایندگان بنیاد حرف های لینوکس (Linux Professional Institute) در سراسر جهان به متقاضیان اعطا میشود. هدف از ارائه این گواهینامه نشان دادن و تأیید صلاحیت متخصصان فناوری اطلاعات در زمینه کار با سیستم عامل لینوکس و ابزارهای مرتبط با آن است. این مدرک وابسته به توزیع خاصی نیست و با توجه به استاندارد اصلی لینوکس و سایر استانداردها و قراردادهای مرتبط طراحی شده است. گواهینامه های LPIC در چند سطح مختلف قابل دریافت است.

گواهینامه مدیریت سطح پایین لینوکس (LPIC-1)

گواهینامه مدیریت سطح پایین لینوکس (Junior Level Linux Certification) اولین گواهینامه این سری است که اولین بار آزمون آن در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۰ برگزار شد و آخرین بازبینی روی آن در سال ۲۰۰۹ انجام گرفت. برای دریافت این گواهینامه، قبولی در دو آزمون ۱۰۱ و ۱۰۲ مؤسسه LPIC ضروری است.

لازم به توضیح است که آزمون های فوق پیش نیاز خاصی ندارد. این گواهینامه نشان میدهد افراد در زمینه انجام فرآیندهای ساده مرتبط با ترمینال لینوکس، نصب و تنظیم یک ایستگاه کاری و اتصال آن به شبکه محلی یا یک رایانه شخصی به اینترنت دانش کافی دارند.

LPI Linux Essentials

LPI Linux Essentials مدرک دیگر دنیای لینوکس است که پیشنیازی ندارد، اما برای دریافت مدارک عالی تر لینوکس ابتدا باید این گواهینامه را دریافت کنید. این گواهینامه تاریخ انقضا ندارد و در صورت گذراندن این دوره، نیازی به دوباره گذراندن این دوره نخواهید داشت. آزمون فوق به چند زبان زنده دنیا مثل انگلیسی، آلمان، ایتالیایی و.... برگزار میشود. در این دوره دانش پژوهان مطالب زیر را یاد میگیرند:

• یادگیری مبانی و چگونگی ایجاد برنامه های کاربردی متن

• یادگیری مفاهیم پایه مرتبط با سخت ا فزار، فرآیندها، برنامه ها و مولفه های تشکیل دهنده سیستم عامل لینوکس

• یادگیری چگونگی کار با فایل ها و دستورات در سیستم عامل لینوکس

• یادگیری چگونگی ایجاد فایل های فشرده و تهیه نسخه پشتیبان

• آشنایی با مفهوم امنیت و مکانیزم های امنیتی لینوکس، چگونگی پیاده سازی مکانیزم های امنیت سیستم، ایجاد مجوزها در بخش های

Public و Private لینوکس

• چگونگی کار با متن های ساده و به کارگیری آنها

برای آنکه بتوانید در آزمون فوق موفق شوید، باید حداقل اطلاعات اولیه در ارتباط با لینوکس و برنامه های متن باز را داشته باشید. تا حدودی با مولفه های سیستم عامل لینوکس و اسکریپت نویسی در لینوکس آشنا باشید و حداقل اطلاعات اولیه در ارتباط با مدیریت کاربران و مفهوم مجوزها در لینوکس را داشته باشید. به بیان دقیق تر، قبل از حضور در این دوره باید اطلاعات مقدماتی در ارتباط با لینوکس (KPCI-1) را داشته باشید.

DevOps Tools Engineer

پس از شیوع ویروس کرونا، کسب وکارهای مختلف در سراسر جهان در حال گسترش تیم ها و بخش های فناوری اطلاعات هستند و به همین دلیل بخش عمده ای از این شرکتها به سراغ جذب افرادی رفته اند که دوآپس لینوکس هستند. افرادی که میتوانند سامانه های مدیریتی و نرم افزاری یک سازمان را به شکل ساختارمند گسترش دهند. همین موضوع باعث شده تا این شرکت ها به سراغ استخدام افرادی باشند که مدرک DevOps Tools Engineer لینوکس را دریافت کرده اند. این مدرک نشان میدهد که دارنده آن مهارت های لازم در زمینه بهبود کیفیت عملکرد بخشهای توسعه نرم افزار و مدیریت سامانه های مبتنی بر لینوکس را دارد. مدرک فوق پیشنیاز خاصی ندارد و امکان اخذ آن به شیوه مستقیم فراهم است. آزمون این دوره به زبان انگلیسی و به شکل پرسش های چهار گزینه ای انجام میشود و متقاضیان باید در مدت زمان 90 دقیقه به 60 پرسش پاسخ دهند. افرادی که علاقه مند به اخذ مدرک فوق هستند باید در زمینه دوآپس در رشته های مهندسی و معماری نرم افزار، توسعه ماشین ها و کانتینرها، نظارت و مدیریت بر پیکربندی سامانه ها و فرآیندها، ابزارهای متن باز نظیر داکر، پوپت و جنکینز تجربه کافی داشته باشند تا بتوانند با موفقیت این آزمون را پشت سر بگذارند. این مدرک نشان میدهد که دارندگان آن در زمینه رایانش ابری و توسعه نرم افزاری لینوکس محور دانش کافی را دارند. به طور کلی، افرادی که مدرک فوق را دریافت میکنند مهارت های زیر را به دست خواهند آورد:

• ساخت و اجرای کانتینرهای نرم افزاری
• خودکارسازی سامانه های نرم افزاری
• ساخت سامانه ها، راه اندازی و اجرای آنها در محیط های ابری
• نظارت بر عملکرد برنامه ها و سامانه ها
• مدیریت و تحلیل داده ها و گزارش ها

اعتبار این گواهینامه پنج سال است.

LPIC-1: System Administrator

این دوره یکی از مهمترین و کاربردی ترین دوره های لینوکس است که تمرکزش بر چگونگی نصب و راه اندازی سامانه های لینوکسی و تنظیم اولیه شبکه ها، نگهداری و به کارگیری فرامین است. مدرک فوق پیشنیازی ندارد و میتوان به شکل مستقیم در آزمون فوق شرکت کرد. این مدرک به مدت 5 سال اعتبار دارد و آزمون آن به زبان های مختلف برگزار میشود. داوطلبان پس از پشت سرگذارندن آزمونهای 101 و 102 مدرک LPIC-1 را دریافت میکنند. مدرک فوق نشان میدهد که افراد تخصص های زیر را دارند:

• درک معماری سامانه های لینوکسی
• چگونگی نصب و نگهداری یک ایستگاه لینوکسی که شامل X11 و تنظیم آن به عنوان یک کلاینت شبکه است.
• چگونگی کار با دستورات لینوکس که شامل GNU و دستورات یونیکس است.
• مدیریت مکانیزم های امنیتی لینوکس
• انجام عملیات پشتیبانی و نگهداری از سامانه ها

همانگونه که اشاره شد، برای دریافت این مدرک باید آزمونهای 101 و 102 با موفقیت پشت سر گذاشته شوند. آزمون 101 شامل مهندسی سامانه، نصب بسته های لینوکس، GNU و فرامین لینوکس و فایل های سیستمی لینوکس است. آزمون 102 شامل مدیریت داده ها، رابط کاربری و دسکتاپ، عملیات مدیریتی، خدمات مهم سیستمی، امنیت و اصول شبکه میشود.

مدیریت سطح پیشرفته لینوکس LPCI-2 : Linux Engineer

LPCI-2 دوره بعد از LPCI است. در این دوره، دانش پژوهان قادر به مدیریت شبکه های کوچک و متوسط هستند. پیشنیاز مدرک فوق LPCI1 است. اعتبار این مدرک 5 ساله است و به سه زبان انگلیسی، ژاپنی و آلمانی برگزار میشود. برای دریافت گواهینامه مؤسسه تخصصی لینوکس سطح دو، واجدین شرایط باید دو آزمون ۲۰۱ و ۲۰۲ را با موفقیت پشت سر گذاشته باشند. برای دریافت مدرک فوق باید در ارتباط با مهارت های زیر اطلاعات کافی داشته باشید:

• سرفصل های آزمون ۲۰۱ شامل برنامه ریزی ظرفیت (Capacity Planning)، هسته لینوکس (شخصیسازی و کامپایل مجدد)، روند بوت سیستم و پیکربندی بوتلودر، آشنایی با فایل سیستم ها و سرویس Udev، مدیریت پیشرفته تجهیزات ذخیره سازی، پیکربندی و عیب یابی شبکه،
• نگهداری و پشتیبانی سیستم، اجرای حرفهای مدیریت و نگهداری سامانه ها همراه با Linux Kernel و System Startup، اجرای حرفهای مدیریت و مسدود کردن حافظه و فایلهای سیستم همراه با راه اندازی و مدیریت شبکه و پیاده سازی مکانیزم های امنیتی نظیر دیوارآتش و شبکه خصوصی مجازی میشود. سرفصلهای آزمون ۲۰۲: شامل نصب، راه اندازی و پیکربندی خدمات مهم شبکه مانند سامانه نام دامنه پیکربندی، سرویس های تحت وب، اشتراک گذاری فایل در شبکه، SAMBA و NFS، پیکربندی Mail Server، مدیریت کلاینت در شبکه و امنیت سیستم است.
• سوالات آزمون 201 در ارتباط با کرنل لینوکس، برنامه ریزی ظرفیت، استارت آپ سیستم، تنظیمات شبکه و نگهداری از سیستم است. آزمون 202 شامل دامنه سرور، خدمات وب، اشتراک گذاری فایل، مدیریت کلاینت های شبکه، خدمات ایمیل و امنیت سیستم است.
• این مدرک نشان میدهد که متخصصان در زمینه مدیریت ایستگاه های کوچک تا متوسط که دارای سرورهای لینوکس و مایکروسافت هستند و مشاوره به مدیران رده بالای سازمان دانش کافی دارند. شکل زیر، نمونه ای از یک آگهی استخدام کارشناس لینوکس را نشان میدهد که باید مدارک LPIC1 و LPIC2 را داشته باشد.
• LPCI-3 گواهینامه LPIC-3 نشاندهنده سطح بالایی از مهارت ها و توصیف کننده یک متخصص حرفهای لینوکس است. این مدرک بیانگر تخصص هایی در ارتباط با محیط های ترکیبی، امنیت، قابلیت دسترسی بالا و مجازی سازی، وب و اینترانت است. LPCI-3 پیشرفته ترین مدرک لینوکس است که اجازه میدهد داوطلبان با خیال آسوده برای آگهی های شغلی منتشر شده توسط صنایع و سازمان ها رزومه ارسال کنند. این مدرک دارای سه نوع آزمون خاص است که متقاضیان میتوانند گزینه مد نظر خود را انتخاب کنند. این سه آزمون به شرح زیر هستند:LPCI-3 300: Mixed Environmentمدرک فوق نشان میدهد که داوطلبان توانایی مدیریت سامانه های لینوکسی در مقیاس سازمانی و محیط های ترکیبی را دارند. برای دریافت مدرک فوق، ابتدا باید مدرک LPCI-2 اخذ شود و آزمون 300 با موفقیت پشت سر گذاشته شده باشد. اعتبار مدرک فوق 5 ساله است و به زبان های انگلیسی و ژاپنی برگزار میشود. از مباحثی که این آزمون روی آن متمرکز است باید به تنظیمات OpenLDAP، مباحث زیربنایی Smba، تنظیمات اشتراک گذاری Smba، مدیریت کاربر و گروه Samba، ادغام دامنه Samba، خدمات Samba، کار با لینوکس و کلاینت های ویندوزی اشاره کرد. LPCI-3 303: Securityهمانگونه که اشاره شد، LPCI-300 از سه بخش تشکیل شده که متقاضیان میتوانند گزینه مدنظر خود را انتخاب کنند. LPCI-3 303 تمرکزش بر امنیت لینوکس است و مباحث مرتبط با امنیت در فضای لینوکس را آموزش میدهد. برای دریافت مدرک فوق ابتدا باید مدرک LPCI-2 را دریافت کرده باشید. این مدرک نیز اعتبار 5 ساله دارد و آزمون های آن به زبان های انگلیسی و ژاپنی برگزار میشود. از مباحث مهمی که باید در آزمون 303 اطلاعات کاملی در مورد آنها داشته باشید باید به رمزنگاری، کنترل دسترسی، امنیت برنامه ها، امنیت شبکه و امنیت پیاده سازی شبکه ها اشاره کرد. LPCI-3 304: Virtualization and High Availabilityگزینه سوم LPIC-3 در ارتباط با مجازی سازی است و مناسب افراد مسلط به مباحث مجازی سازی است. پیشنیاز مدرک فوق نیز LPIC-2 است. اعتبار این مدرک 5 ساله است و به زبان های انگلیسی و ژاپنی برگزار میشود. آزمون 304 روی مباحثی نظیر مجازی سازی، مدیریت خوشه ها با دسترسی بالا، ذخیره سازی خوشه ها با دسترسی بالا و مباحث دیگر متمرکز است. کلام آخرمدارک لینوکس تنوع زیادی دارند، بر همین اساس علاقه مندان باید متناسب با نیاز کاری و علاقه خود به سراغ دریافت هرمدرک بروند. با این حال، بنیاد LPIC در گزارشی به این نکته اشاره دارد که دارندگان مدارک لینوکس تا 25 درصد بیشتر از افراد شاغل در دنیای لینوکس که فاقد مدارک تخصصی هستند دستمزد دریافت میکنند. بنابراین اگر به دنبال ارتقای شغلی و افزایش حقوق هستید، ایده بدی نیست روی دریافت مدارک لینوکس سرمایه گذاری کنید.